Whitepaper: Het spel van ambitie naar gedrag
Effectief veranderen aan de hand van een denkmodel
'Hoe zorg ik ervoor dat mensen daadwerkelijk de dingen ook gaan doen die we straks samen bepalen?’ Deze vraag speelt in alle lagen van het onderwijs, bij de bestuurder, de rector, de directeur, de teamleider en de intern begeleider. Het is een eerlijke en een ingewikkelde vraag, waar we met zijn allen nog lang niet over uitgeleerd zijn. In deze whitepaper beschrijven B&T-adviseurs Marieke Reuter en Ellen Tomberg hoe gedrag werkt en hoe gedragsverandering tot stand komt.
Onderwijsorganisaties besteden veel tijd aan het bepalen van de koers. Dat is ook hun taak. Zoals het Rijnlands model ons leert: door kaders te stellen en professionele ruimte te bieden. De inspectie draagt hier een steentje aan bij door het verplicht stellen van een schoolplan en het vormgeven van een onderzoekskader. Kaders om te kunnen sturen, leiden en verantwoorden.
Ambitie
Na (het herijken van) de missie en de visie wordt het doel of de ambitie van de organisatie bepaald. Vervolgens wordt snel overgegaan tot actie. Van het ‘waarom’, springen we naar het ‘hoe’ (welke structuren gaan we hiervoor gebruiken?) en vervolgens naar ‘het wat’ (en wat gaan we dan doen in die structuren?). Wat echter (vaak onbewust) gebeurt, is dat de oplossing – die ene methode, dat ICT-programma, het dashboard met duidelijke KPI’s of de nieuwe inrichting van het rooster – langzaam tot doel wordt verheven. De systemen worden leidend en we verliezen de bedoeling uit het oog.
De piramide van strategische ontwikkeling
Het begrijpen en het beïnvloeden van gedrag is ingewikkeld en kan wel eens zwaar en eindeloos voelen. Er klinkt al snel: ‘waarom zouden we de moeite doen, ze doen het toch niet’. De vraag die hierbij voorop zou moeten staan is: hoe kom je van een wens of noodzaak om te veranderen tot ander gedrag? Het helpt om dit proces als een spel te zien, een ontdekkingstocht, met verrassingen, zoektochten naar spelregels, verwondering, lucht en plezier. In dit complexe en dynamische spel van begrijpen en veranderen van gedrag kunnen modellen houvast bieden. De piramide van strategische ontwikkeling is een van die modellen. Deze piramide geeft inzicht welke fasen of stappen bijdragen aan een stevig fundament voor nieuw gedrag.