Het spel van ambitie naar gedrag

Effectief veranderen met de piramide
van strategische ontwikkeling

‘Weet je wat mij nu echt bezighoudt? Hoe ik ervoor zorg dat mensen de dingen
die wij straks samen bepalen ook echt gaan doen.’ Dit is een vraag die we in veel
functies en rollen in en buiten het onderwijs tegenkomen, bij de bestuurder, de
rector, de directeur, de teamleider, de werkgroepvoorzitter, de adviseur kwaliteit,
de intern begeleider en vele anderen. Het is een eerlijke en ingewikkelde vraag,
waar we met zijn allen nog lang niet over uitgeleerd zijn. In deze whitepaper beschrijven Marieke Reuter en Ellen Tomberg hoe gedrag werkt en hoe gedragsverandering tot stand komt.

Onderwijsorganisaties besteden veel tijd aan het bepalen van de koers. Dat is ook één van hun
taken. Het Rijnlands model leert ons dat kaders stellen en professionele ruimte bieden belangrijk zijn.
De inspectie draagt hier nog een steentje aan bij door het verplicht stellen van een schoolplan, een
strategisch beleidsplan en het vormgeven van een waarderingskader. Allemaal kaders die richting
geven aan sturen, leiden en verantwoorden.

Ambitie

Zo wordt ook, in lijn met de koers en de kaders, bij de missie en de visie de vraag gesteld: ‘Wat
hebben we met elkaar aandacht te geven om recht te doen aan de belofte die we onze leerlingen
doen?’ Het beantwoorden van deze vraag geeft richting aan een doel of een ambitie van de
organisatie. In de praktijk wordt vervolgens snel overgegaan tot actie. Van het ‘waarom’ springen
we vlug naar het ‘hoe’ (welke structuren gaan we hiervoor gebruiken, wat vraagt dit van roosters,
taakuren, methodes, et cetera). En daarna verschuift de aandacht onbedoeld van het hoe naar ‘het
wat’ (wat gaan we dan doen in die structuren).

De piramide van strategische ontwikkeling

Het begrijpen en het beïnvloeden van gedrag is ingewikkeld en kan zwaar en eindeloos voelen.
‘Waarom zouden we de moeite doen, ze doen het toch niet?’ Het helpt om dit taaie proces als een
spel te zien, of een ontdekkingstocht, met verrassingen, zoektochten naar spelregels, verwondering,
lucht en plezier. In zo’n complex en dynamisch spel van begrijpen en veranderen van gedrag kunnen
modellen houvast bieden. De piramide van strategische ontwikkeling is een van die modellen. De piramide geeft inzicht in welke onderdelen of stappen bijdragen aan een stevig fundament voor nieuw gedrag.

Meer weten?

Nieuwsgierig geworden? Download de gratis whitepaper Het spel van ambitie naar gedrag via onderstaande button. Heb je vragen? Neem dan contact met ons op.

Opmerking: deze whitepaper werd oorspronkelijk gepubliceerd in september 2020. In juni 2025 hebben we de whitepaper herzien en opnieuw vormgegeven.