Ondersteuning via het NPO
Adviseurs over de knelpunten bij scholen
De afronding van het schooljaar is traditioneel een drukke periode, helemaal na de coronahectiek. Dit jaar vraagt ook het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) veel tijd. Wij merken dat scholen veel vragen hebben over het NPO. In dit artikel laten we enkele adviseurs aan het woord die de afgelopen weken verschillende scholen hebben bijgestaan op het terrein van het NPO. Met welke issues hebben schooldirecties het meest te maken?
Hans Sandtke is projectleider van Leren verbeteren, een project dat B&T uitvoert in opdracht van het ministerie van OCW. Leren verbeteren ondersteunt scholen in het voortgezet onderwijs bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit. Juist voor scholen met een kwaliteitsprobleem geldt dat de knelpunten die er al waren, door de coronacrisis groter zijn geworden.
De kern van de vraag
De vragen die Hans krijgt, zijn vooral: Hoe moeten we ondersteuning via het NPO aanpakken?, Waar begin je? Hoe kom je erachter waar de achterstanden en de problemen zitten? Welke informatie heb je nodig?
Deze vragen moeten eerst beantwoord worden voordat je met de onderwijskwaliteit aan de slag kunt. De volgende stap is om met de adviseurs van Leren verbeteren te sparren wat de beste aanpak is. Wat helpt om te voorkomen dat er over een paar jaar echte leerachterstanden manifest worden? Het kan nu gaan om leerlingen die in hun eerste of tweede schooljaar een achterstand oplopen. Hoe voorkomen we dat deze leerlingen in het examenjaar te weinig basis hebben, of dat hun studiehouding of studievaardigheid onvoldoende is?
Inhoudelijke vragen
Als je in kaart hebt gebracht wat de achterstanden zijn, dan dien je vervolgens te bepalen welk programma je gaat aanbieden. Of welke strategie je kiest om de achterstanden weg te kunnen werken. Dit proces bestaat uit drie stappen. Allereerst moet je goed in kaart brengen wat er precies aan de hand is. Vervolgens maak je een inhoudelijk plan. De derde stap betreft de personele invulling. Hoe richt je die zo in dat leerlingen de juiste ondersteuning krijgen?
Tips van Hans
- Bekijk de Vraag & Antwoordrubriek op de website van het NPO. Je leert van de vragen die andere scholen stellen en van de antwoorden van het ministerie van OCW.
- Schakel externe hulp in. Een externe adviseur helpt je om vaste denkpatronen te doorbreken en nieuwe oplossingen te vinden. Voor scholen die in de afgelopen jaren tot de doelgroep van het project Leren verbeteren behoorden, geldt dat ze in aanmerking komen voor gesubsidieerde ondersteuning.
Regie uitbesteden
Geke Bakker is als adviseur werkzaam voor een onderwijsstichting met 18 basisscholen. Zij ondersteunt de schooldirecteuren in het denkproces en helpt hen de vraagstukken in kaart te brengen, waarbij ze de kaders van het NPO in de gaten houdt. Als projectleider vervult ze een spilfunctie tussen schooldirecteuren en stafafdelingen, zoals HR, control en onderwijs & kwaliteit, waarbij ze de aanwezige expertise samenbrengt. Ze begeleidt de schooldirecteuren en het bestuur bij hun vraagstukken, en bekijkt hoe de directeuren hier samen in kunnen optrekken en van elkaar kunnen leren.
Leidraad
Het bestuur van de stichting heeft zelf een kader voor het NPO geformuleerd en een leidraad ontwikkeld voor het tot stand komen van de schoolprogramma’s. Geke is daarbij aangesloten en heeft een passend format gemaakt. De school geeft hierin de analyse van de schoolscan, formuleert de doelstellingen en benoemt de acties om hieraan te werken. De eerste focus ligt op de veranderde ontwikkelbehoeftes van leerlingen na het afgelopen jaar. Het tweede aandachtspunt is het versterken van zwakke plekken in de scholen. Samen met schooldirecteuren, beleidsmedewerkers en het bestuur kijkt Geke waar kansen voor professionalisering liggen, zodat het NPO een duurzaam effect heeft.
Tip van Geke
- Geke raadt scholen en besturen aan in een onzekere context projectmatig te ontwikkelen. Wanneer je afhankelijk bent van belangrijke (financiële) factoren, kijk dan wat je al wel kunt doen, vanuit welke principes en zet kleinere stappen. Leg voor je programma een gedegen fundering en bepaal de richting. Plaats daarna de steigers, zodat je flexibel kunt omgaan met ontwikkelingen in de realiteit. Kijk waar je flexibel kunt zijn in keuzes, ook formatieve en financiële, zodat je het programma kunt opbouwen in het tempo van de realiteit.
Gezamenlijke ontwikkelbehoefte
Remco van der Dussen adviseert een onderwijsbestuur in Amsterdam rond het NPO. De ondersteuningsbehoefte van deze onderwijsinstelling is tweeledig: alle scholen hebben behoefte aan ondersteuning op twee thema’s (blended learning en taalonderwijs) én ze willen aandacht voor het wegwerken van de vertragingen. Door met name op de inzet van ICT en taalonderwijs te focussen, gaan alle scholen zich daarop ontwikkelen, dat wordt bestuurlijk aangestuurd. Remco geeft leiding aan een team van adviseurs dat ondersteuning als ‘critical friend’ van de schooldirecteuren bij het nog scherper formuleren van de ambities en speerpunten. Hierdoor worden de schooldirecteuren geholpen bij de totstandkoming van hun schoolprogramma’s zodat de schoolprogramma’s tijdig kunnen worden voorgelegd aan de MR.
Knelpunten in de praktijk
Remco merkt dat het lerarentekort nog duidelijker zichtbaar wordt. Bij het gezamenlijk opstellen van plannen en de inzet van de middelen die nodig zijn om de onderwijskwaliteit te verbeteren, is goed personeel nodig. Ook hoort hij van schoolleiders dat ze het zo vlak na de coronacrisis lastig vinden om aan plannen te werken. Ze vinden het prettig om daar met een adviseur over te sparren en dat dit traject vanuit het bestuur gecoördineerd wordt.
Tips van Remco
- Op internet is veel informatie over mogelijke interventies voor het schoolprogramma te vinden. Naast de menukaart van OCW zijn nuttige websites:
Adviezen van het Onderwijs OMT
Database van interventies van het Nederlands Jeugdinstituut
De Kennisrotonde van het NRO - Blijf bij het maken van een NPO-ondersteuningsplan bij de ambities die je eerder als school hebt geformuleerd. Het NPO-plan moet immers goed aansluiten bij de speerpunten en ambities uit het schoolplan en het jaarplan.
Meer weten?
Heeft u behoefte aan ondersteuning bij de invulling van het NPO binnen uw school of bestuur? Neem dan contact op met een van de adviseurs van B&T.