Zijn internationale scholen een luxe?

26 januari 2022 Organisatieadvies

Internationale scholen worden vaak gezien als luxevoorzieningen, waarvoor ouders en bedrijven zelf maar moeten opdraaien. Maar is dat wel zo? B&T-adviseur Jos van Elderen biedt een ander perspectief en bepleit dat deze scholen een belangrijke aanvulling zijn op het Nederlandse onderwijsaanbod.

Het aantal scholen voor kinderen van internationals neemt in Nederland nog steeds toe, zij het inmiddels mondjesmaat. Bij stichting en (her-)huisvesting van deze scholen klinkt – onder andere in gemeenteraden – steevast het geluid dat dit toch eigenlijk luxevoorzieningen zijn. Onder andere als adviseur van de Dutch International Schools is B&T regelmatig betrokken bij de ontwikkeling van (nieuwe) internationale scholen¹. Vanuit deze positie willen wij graag laten zien waarom internationale scholen volgens ons géén luxe zijn, maar een noodzakelijke rol vervullen in ons onderwijsbestel. Zo hopen wij een bijdrage te leveren aan het inhoudelijk gesprek en aan afwegingen in het lokaal onderwijsoverleg.

Wat zijn internationale scholen?

Het Nederlandse onderwijs kent verschillende schooltypen met een meer of minder internationaal profiel. Het aanbod varieert: Nederlandse scholen met versterkt talenonderwijs of tweetalig onderwijs, scholen met een geïnternationaliseerd curriculum, private en overheidsgesubsidieerde internationale scholen. Dit artikel gaat over die laatste categorie: scholen waar Engels de voertaal is, waar wordt opgeleid en geëxamineerd volgens een internationaal curriculum (vaak het Internationaal Baccalaureaat (IB)) en die primair bedoeld zijn voor kinderen van internationaal migrerende ouders².

Internationals

Tot een aantal jaren geleden werden die ouders vaak aangeduid als ‘expats’: door een bedrijf of overheid op tijdelijke basis uitgezonden buitenlanders of Nederlanders. De groep was beperkt en de expats hadden meestal ruime arbeidsvoorwaarden met bijvoorbeeld buitenlandtoelagen. Het laatste decennium hebben zich echter twee ontwikkelingen voorgedaan. Ten eerste is internationale migratie van werknemers steeds gebruikelijker geworden en zijn de bedrijven en overheden die hier gebruik van maken zuiniger geworden in hun arbeidsvoorwaardenpakketten. Steeds vaker krijgen ook deze internationale kenniswerkers arbeidscontracten op lokale voorwaarden aangeboden. Ten tweede is de groep van internationale migranten verbreed met zzp’ers en middenstanders die een relatief bescheiden inkomen hebben. Op basis van deze twee ontwikkelingen wordt nu meestal gesproken over ‘internationals’ in plaats van expats.

Waarom zijn internationale scholen duur?

Voor internationale scholen wordt altijd schoolgeld (school fee) gevraagd, zelfs als de school overheidsbekostiging krijgt. De Nederlandse overheid staat internationale scholen toe dat ze schoolgeld vragen, omdat de overheid erkent dat de Nederlandse bekostiging voor hen ontoereikend. In de praktijk variëren de school fees van zo’n € 4.000,- per leerling per jaar voor bekostigde internationale basisscholen tot wel € 20.000,- per leerling per jaar voor private internationale VO-scholen.

Dat deze scholen duurder zijn dan ‘gewone’ scholen heeft een aantal oorzaken:

Vanwege de grote spreiding in achtergrond van de leerlingen (taal, cultuur, niveau) zijn de groepen gemiddeld klein. Dat heeft gevolgen voor de personele kosten, maar ook voor de huisvesting.
De scholen zetten extra personeel in voor vakken als Nederlands als tweede taal, Engels als vreemde taal³, verschillende moedertalen et cetera.
Er wordt onderwijs geboden vanuit internationale onderwijsprogramma’s, zodat de leerlingen moeiteloos tijdens hun schoolcarrière kunnen overstappen naar een andere internationale school. Deze internationale onderwijsprogramma’s (zoals het IB, met kwaliteitsinspectie, examenprogramma’s en dergelijke) worden particulier gefinancierd en zijn zodoende duur. Deze programma’s vragen tevens om specifieke kwaliteitsverantwoording.
De scholen moeten vanwege de grote diversiteit aan instroom een aanzienlijke zorgbreedte bieden, waarbij ze nauwelijks een beroep kunnen doen op de Nederlandse ondersteuningsstructuur. Dat vraagt, naast kleinere klassen, om maatwerk en eigen learning support-specialisten.
Voor werving en scholing van personeel zijn de scholen vaak aangewezen op het buitenland, wat extra kosten met zich meebrengt.

Private internationale scholen, in het buitenland en in Nederland, hebben soms een luxe uitstraling met sportaccommodaties en dergelijke. Voor bekostigde internationale scholen in Nederland geldt dat niet. Het uitvoeringsniveau van huisvesting is vergelijkbaar met dat van Nederlandse scholen. Wel is vanwege de hiervoor genoemde redenen de ruimtebehoefte groter.

Passend onderwijs voor ‘third culture kids’

Blijft de vraag waarom de overheid deze scholen extra zou moeten financieren (de rijksoverheid via de lumpsum en de gemeentelijke overheid via de huisvesting). En waarom deze leerlingen niet allemaal naar reguliere Nederlandse scholen zouden kunnen. Kinderen van internationals (waaronder ook een groot aandeel Nederlanders) ervaren tijdens hun schoolcarrière vaak meerdere internationale verhuizingen, met transities tussen verschillende lokale curricula. De kinderen groeien op in verschillende culturen en ontwikkelen daardoor vaak een eigen culturele identiteit⁴. Vandaar wel de aanduiding ‘third culture kids’⁵. Third culture kids ervaren vaak dat zij zich relatief snel op hun gemak voelen in een vreemde omgeving, maar tegelijkertijd dat zij zich niet snel ergens echt thuis voelen of makkelijk aarden. Ze moeten steeds weer afscheid nemen van klasgenootjes, vrienden en leraren, omdat zijzelf weer verhuizen of de klasgenootjes, vrienden of leraren.

In internationale scholen voelen third culture kids zich meestal beter begrepen omdat hun klasgenoten soortgelijke ervaringen hebben. Dit type scholen is dan ook gespecialiseerd in de sociaal-emotionele ondersteuning van kinderen die internationaal migreren. En het onderwijsaanbod van internationale scholen is cultureel ‘neutraal’. Kinderen van internationals hebben dus een heel specifieke ondersteuningsbehoefte. In een Nederlands onderwijsstelsel dat passend onderwijs voor ieder kind beoogt te bieden, vervullen internationale scholen zodoende een belangrijke functie. En zijn ze geen luxe.

Dit filmpje geeft een mooie indruk wat het betekent om een third culture kid te zijn: https://youtu.be/neRp-LsGsK8

Maatschappelijke waarde

Naast het directe belang voor leerlingen, hebben internationale scholen meerwaarde op andere gebieden. Zo bieden ze in hun bestuurlijke en regionale omgeving vaak impulsen aan Nederlandse scholen op gebieden als internationalisering, taalverwerving, tweetalig onderwijs en dergelijke. En de aanwezigheid van deze scholen is een belangrijke factor in de vestigingsbereidheid van internationals en daarmee van internationaal georiënteerde bedrijven en instellingen. Zo werd indertijd de keuze voor Nederland van de European Medicine Agency in belangrijke mate ingegeven door het goede (ook) internationale onderwijsaanbod.

Belangrijk

Internationale scholen zijn een bijzondere niche in het Nederlandse onderwijsbestel. Ze zijn belangrijk voor een specifieke groep kinderen, ze zijn belangrijk voor het vestigingsklimaat voor internationaal georiënteerde bedrijven en organisaties en er worden curricula gebruikt waar ook Nederlandse scholen hun voordeel mee kunnen doen.

Meer achtergronden?

Wilt u meer weten over internationale scholen? Neem dan contact op met onze in internationaal onderwijs gespecialiseerde adviseurs Marieke Reuter of Florence Luger. Zij kunnen eventueel ook bemiddelen in een direct contact met een internationale school in uw omgeving.

^{Bij het schrijven van dit artikel hebben we ook Karlijn Jacobs, Ombudsman for International Childrenvan Expatvalley.com, geraadpleegd.}
^{De door de overheid bekostigde Dutch International Schools mógen alleen leerlingen met een dergelijke achtergrond toelaten.}
^{Tot voor kort was op de bekostigde internationale scholen in Nederland voor minder dan 30% van de leerlingen Engels de eerste taal.}
^{’10 struggles for expat kids’, https://medium.com/@jc_8951/10-struggles-for-expat-kids-fa833ce63253 en https://www.expatica.com/living/integration/third-culture-kids-108732/}
^{https://en.wikipedia.org/wiki/Third_culture_kid en https://expatresearch.com/tcks/}