Bewust besturen in het funderend onderwijs

Over de plek, de meerwaarde en de ingrediënten van een betekenisvolle besturingsfilosofie

Bewust besturen, wat is dat eigenlijk eigenlijk? Wat komt er allemaal bij kijken en wat is het doel ervan? Wat is de plek van een besturingsfilosofie in het ‘bewuste besturen’? En: hoe ziet een goede besturingsfilosofie eruit? Deze vragen – en meer – staan centraal in de whitepaper Bewust besturen in het funderend onderwijs.

Het besturen van organisaties in het funderend onderwijs is de afgelopen jaren nogal veranderd. Dat heeft vooral te maken met nieuwe posities en rollen. Bestuurders werden toezichthouders, (algemeen) directeuren werden bestuurders en sommigen zijn zowel directeur als bestuurder. De rol van de bestuurder is in de praktijk dus niet altijd eenduidig – in tegenstelling tot die van schoolleider. Besturen deze bestuurders nieuwe stijl eigenlijk bewust? En zo ja, wat doen ze dan precies?

Model Bewust besturen

Onze zoektocht naar wat besturen eigenlijk is, begon met een vraag die actueel is in ons werk: Hoe
ziet een goede besturingsfilosofie eruit? Een besturingsfilosofie omschrijven wij als ‘een door het bestuur voorgenomen manier van besturen’. Zo’n filosofie beïnvloedt immers het besturen, maar er zijn meer zaken die dat doen. In B&T’s model Bewust besturen benoemen we deze bronnen en werken we ze uit.

Richting

Een van de bronnen voor bewust besturen is dus de besturingsfilosofie. Maar wat is eigenlijk de meerwaarde daarvan? En voor wie? Wat wordt ermee beoogd en hoe sluit een filosofie aan op andere instrumenten die in onderwijsorganisaties worden gebruikt? Hoe worden besturingsfilosofieën (tot) nu (toe) geformuleerd en waar gaan ze op in? Het komt allemaal aan de orde in deze whitepaper.

Ingrediënten

Een goede besturingsfilosofie sluit aan op wat de organisatie nodig heeft, houdt rekening met het verleden en geeft richting aan de toekomst. De ingrediënten van een betekenisvolle filosofie geven we weer in het R’en-model. Dit model bestaat uit vijf kernelementen: richten, realiseren, rekenschap afleggen, relatie onderhouden en ruimte definiëren. En uit twee ‘schilelementen’: rol(neming) van de bestuurder en reflecteren. Door deze elementen uit te werken aan de hand van een aantal te stellen vragen kom je tot die ingrediënten.

Wil je meer weten?

Nieuwsgierig geworden? Download de whitepaper Bewust besturen in het funderend onderwijs via onderstaande button. Heb je vragen of wil je van gedachten wisselen over dit onderwerp? Neem dan contact op met een van de auteurs, Pieter Duits of Joost Janssen.

Deze whitepaper is een geactualiseerde versie van de whitepaper die we in 2022 publiceerden.